Pierwsze i rzetelne badania o charakterze ergonomicznym zaczęto prowadzić w USA i w Wielkiej Brytanii w czasie II wojny światowej. Wówczas samoloty i inne wojenne maszyny osiągnęły wysoki stopień skomplikowania. Człowiek zmuszony był podołać nowym wyzwaniom i obowiązkom, jakie przysparzało posługiwanie się skomplikowanymi urządzeniami. Wymuszało to na nim dodatkowe obciążenie psychiczne podczas przetwarzania dużej ilości informacji i podejmowania wielu różnych decyzji w bardzo krótkim czasie. Wynikiem tych spostrzeżeń była próba określenia granic obciążenia psychicznego, fizycznego i środowiskowego człowieka. Doświadczenia w dziedzinie badań ergonomicznych zdobyte w czasie wojny zostały przeniesione na grunt przemysłu cywilnego po jej zakończeniu, co zaowocowało wyraźnym wzrostem wydajności pracy i jakości produktów. Wysoka jakość środków technicznych nie jest w stanie zagwarantować wysokich efektów produkcyjnych, jeżeli stosowane maszyny i procesy będą odhumanizowane. Humanizm pracy w najszerszym tego słowa znaczeniu realizowany jest poprzez wprowadzanie do produkcji nowej techniki, uwzględniającej biologiczne wymagania organizmu ludzkiego, automatyzację procesów wytwórczych, maksymalne wykorzystanie wskazań fizjologii, higieny, psychologii i socjologii pracy w tworzeniu materialnych i psychosocjalnych warunków pracy. Humanizacja jest to także przekazywanie inicjatywy pracownikowi w tworzeniu warunków pracy tak, aby to on się czuł podmiotem i kreatorem procesu pracy. Nurt ten przejawia się także poprzez całkowite zmiany w systemach pracy, wzbogacanie jej, rozszerzanie zakresu obowiązków, wprowadzanie ruchomego czasu pracy.
Obecnie trwa proces rozpowszechniania się nowego podejścia do wartościowania techniki i tworzeniu nowej etyki. Kształtuje się paradygmat ery postindustrialnej: „...nie szkodzić człowiekowi i przyrodzie” [s.29]. Konsekwencją tego są następujące zjawiska społeczne: domaganie się przez pracowników poprawy pozafinansowych warunków pracy, tworzenie się ugrupowań proekologicznych, powstawanie rynku produktów o wyższej jakości i ergonomiczności.
Jako pierwszy w świecie nazwy „ergonomia” w celu charakterystyki nowej dyscypliny naukowej użył polski przyrodnik prof. Wojciech Bogumił Jastrzębowski (1799-1882), który opublikował artykuł pt. „Rys ergonomji, czyli nauki o pracy, opartej na prawach poczerpniętych z nauki przyrody”. Artykuł ukazał się w roku 1857 w czasopiśmie „Przyroda i Przemysł” nr 29-32, wydawanym w Poznaniu. Prof. Jastrzębowski swą prekursorską pracą o ergonomii wyprzedził swoją epokę i wskutek tego został zapomniany na prawie 100 lat.
Nazwa „ergonomia” wywodzi się od greckich słów: ergon – czyn, praca, oraz nomos – oznaczającego zwyczaj, prawo, wiedzę. W dosłownym tłumaczeniu zatem ergonomia oznacza wiedzę o pracy ludzkiej.
Pierwszy raz wyjaśnienie hasła ergonomia pojawiło się w Wielkiej Encyklopedii Powszechnej w roku 1970 jako suplement w grupie pojęć nowych, nie uwzględnionych w poprzednich dwunastu tomach. Fakt powyższy najlapidarniej świadczy o tym, że termin ten dopiero w latach siedemdziesiątych zyskał sobie w języku polskim swoiste prawo obywatelstwa. W światowej literaturze można znaleźć wiele definicji ergonomii. Definicje te nie konkurują ze sobą, lecz uzupełniają się wzajemnie, dodając pewne akcenty zależnie od dyscypliny naukowej reprezentowanej przez ich autorów.
Najpierw należy przytoczyć definicję zamieszczoną w Statucie Polskiego Towarzystwa Ergonomicznego z roku 1983:„Ergonomia jest to nauka stosowana, zmierzająca do optymalnego dostosowania narzędzi, maszyn, urządzeń, technologii, organizacji i materialnego środowiska pracy oraz przedmiotów powszechnego użytku do wymagań i potrzeb fizjologicznych, psychicznych i społecznych człowieka" [rozdz.
II § 11].
Międzynarodowe Biuro Pracy (ILO) w roku 1961 określiło ergonomię jako: „...łączne zastosowanie niektórych nauk biologicznych i technicznych dla zapewnienia, w stosunkach pomiędzy człowiekiem a pracą, optymalizacji warunków wzajemnego dostosowania, w celu zwiększenia wydajności pracy i przyczynienia się do pomyślności pracownika" [s. 25].
W statucie Międzynarodowego Stowarzyszenia Ergonomicznego (IEA) w 1967 roku zawarto następujące określenie tej nowej dyscypliny wiedzy: „Ergonomia zajmuje się związkami zachodzącymi pomiędzy człowiekiem a jego zajęciem, sprzętem i otoczeniem (materialnym) w najszerszym znaczeniu, włączając w to pracę, wypoczynek, sytuację w domu i w podróży" [s. 26].
Komitet Ergonomii Polskiej Akademii Nauk w roku 1982 zaaprobował takie sformułowanie: „...zadaniem ergonomii jest optymalne dostosowanie wytworów materialnych człowieka i warunków ich użytkowania do właściwości psychicznych i fizjologicznych człowieka, uwzględniając czynniki środowiska materialnego oraz środowiska społecznego. Celem ergonomii jest zapewnienie dobrostanu człowieka (zadowolenia, dobrego samopoczucia, satysfakcji, poczucia komfortu) w systemie człowiek-technika zarówno w działalności zawodowej, jak i pozazawodowej" [s. 14 i 15].
Z powyższych definicji wynika, że ergonomia ma wiele znaczeń i zastosowań. Jest nauką stosowaną i ma na celu optymalne dopasowywanie maszyn i urządzeń do człowieka, uwzględniając jego fizjologię i potrzeby społeczne (zarówno te w pracy jak i poza nią – te w domu). Dlatego najważniejsze z punktu widzenia działalności ergonomicznej wydaje się diagnozowanie aktualnego stanu systemu człowiek-obiekt techniczny i projektowanie nowego systemu już poprawionego i dopasowanego do człowieka i jego sytuacji w pracy.
Z definicji tych wynika także, że celem ergonomii jest kształtowanie warunków pracy koniecznych do ochrony pracownika przed przedwczesną utratą sił biologicznych w następstwie pracy oraz zapewnienia warunków ich regeneracji. Do ergonomii należy więc stosowanie wszystkich środków i metod, które zoptymalizują warunki pracy, a więc nie tylko zadecydują o zabezpieczeniu przed wypadkami i chorobami zawodowymi, ale również przed innymi czynnikami mogącymi powodować niedogodności i przemijające zaburzenia funkcji niektórych narządów. Celem ergonomii jest więc interweniowanie nawet w sytuacji, gdy ogólnie ustalone normy nie zostały przekroczone i nie grożą chorobą zawodową.
Podążając za słowami L. Pacholskiego [s. 5]: „...Ergonomię należy zaliczyć do grupy nauk o pracy”. Ergonomia łączy ze sobą trzy grupy nauk szczegółowych: naukę o człowieku oraz naukę o organizacji pracy i naukę o technice. Oznacza to, że ma charakter multidyscyplinarny. Ergonomia wykorzystuje wiedzę wielu nauk do podstawowego, pragmatycznego celu - polepszania warunków pracy, wypoczynku człowieka - poprzez dostosowanie urządzeń technicznych do jego potrzeb i edukację użytkownika. Wymieniona niżej orientacyjna lista dyscyplin naukowych nie jest pełną, ponadto naukowcy w ramach poszczególnych specjalności wypracowują szczegółowe, nowe rozwiązania.W celu rozwiązywania swoistych zagadnień ergonomia korzysta z różnych nauk i dyscyplin, dlatego zaliczana jest do nauk kompleksowych.
